O języku chińskim

Języki chińskie są grupą języków należących do chińsko-tybetańskiej rodziny językowej. Posługuje się nimi około 1,3 miliarda ludzi w Chińskiej Republice Ludowej, na Tajwanie, w Hongkongu, Singapurze, Malezji, Indonezji, a także w społecznościach emigrantów w Wietnamie, Tajlandii, Burmie oraz w innych częściach świata. Poszczególne języki i dialekty z tej grupy mogą znacznie różnić się między sobą, co nie ma wpływu na odczytywanie pisma, gdyż w przeciwieństwie do systemów posługujących się alfabetem, logograficzny system języka chińskiego nie jest bezpośrednio związany z wymową.

Zazwyczaj języki czy dialekty chińskie dzieli się na dwie grupy – północną i południową.

Do grupy północnej należą wszystkie dialekty mandaryńskie, którymi posługuje się około 70% populacji użytkowników makrojęzyka chińskiego, w tym dialekt pekiński, na wymowie którego oparto język urzędowy zwany 普通话 pǔtōnghuà. Do grupy południowej wchodzą następujące dialekty:

-      Wu – w prowincji Zhejiang i w Szanghaju

-      Yue – dialekty kantońskie w prowincjach Guangxi, Guangdong oraz w Hongkongu i Makau

-      Xiang – w prowincji Hunan

-      Hakka – w północnym Guangxi i Guangdong oraz na Tajwanie

-      Gan – w prowincji Jiangxi i w części prowincji Hubei

-      Min – w południowo-wschodnich Chinach kontynentalnych – prowincjach Fujian, Zhejiang i Guangdong, a także na Tajwanie oraz wyspie Hainan

普通话 Pǔtōnghuà, pekińska odmiana dialektu mandaryńskiego jest językiem oficjalnym Chin i różni się od języka mieszkańców Pekinu wyłącznie tym, że nie zawiera niektórych specyficznych dla nich wyrażeń oraz tym, że nieco rzadziej dodaje się w niej sufiks -儿 /-{e)r/, do wygłosu rzeczowników.

Znaki chińskie tworzą jeden z najbardziej fascynujących, pięknych, logicznych i skonstruowanych naukowo systemów pisma na świecie. Równocześnie jest on jedynym, który bez szczególnych przeszkód kontynuował swój rozwój, bazujący na piktogramach i obecnie nie został zastąpiony jakimkolwiek innym.

Nie jesteśmy dziś w stanie określić dokładnego czasu najwcześniejszych etapów powstawania pisma chińskiego. Najstarsze zachowane przykłady pisma pochodzą z około XVIII – XII w. p.n.e. czyli okresu panowania dynastii Shang. Pismo z tamtej epoki było bardzo prymitywne i składało się w głównej mierze ze znaków o charakterze piktograficznym. Kolejnymi etapami ewolucji systemu były: pismo wielkopieczęciowe, małopieczęciowe, znormalizowane, aż w końcu system ostatecznie ukształtował się za czasów dynastii Han.

Język chiński, którym nazywamy dialekt mandaryński, jest często uważany za język monosylabiczny czyli taki, który posiada wyłącznie jednosylabowe wyrazy. Nie można tego jednak powiedzieć ani na temat chińskiego, ani jakiegokolwiek innego języka na świecie.  Każdy uczący się chińskiego od pierwszej lekcji spotyka się ze słowami składającymi się z dwóch i większej ilości sylab (np. 苹果  píngguǒ jabłko). Składnikiem każdej sylaby jest ton, przy czym my – uczący się  pǔtōnghuà powinniśmy być zadowoleni z tego, że jest w nim tylko 5 tonów, w tym jeden neutralny. W standardowym języku kantońskim jest 6 tonów podstawowych, a w sumie jest ich 10.

Dla wszystkich, którzy pragną zmierzyć się z olbrzymem, nauczyć się języka chińskiego, ów olbrzym przygotował dwie nagrody. Jedną niewątpliwie jest cudownie logiczna, pragmatyczna i bodaj maksymalnie uproszczona gramatyka, a drugą jest trening całego spektrum zdolności kognitywnych. Z badań wynika, jakoby rozumienie chińskiej mowy angażowało oba płaty mózgu, podczas gdy rozumienie angielskiego angażuje tylko lewy płat. Zawdzięczamy to ponoć właśnie temu, że chiński jest językiem tonalnym i wymaga dodatkowej analizy ze strony mózgu. Pismo chińskie z kolei rozwija zdolności motoryczne, wspomaga  rozpoznawanie kształtów i liter oraz wizualną interpretację grafiki. Warto więc zmierzyć się z olbrzymem i uczyć się tego jakże egzotycznego, a jednak drugiego spośród najpopularniejszych języków świata.